Cách rang cà phê bằng tay

Việc rang cà phê thủ công cụ thể là cách rang cà phê bằng tay thật sự rất khó, điều này đòi hỏi thợ rang cà phê bằng tay phải có nhiều kiến thức và kinh nghiệm trong việc rang cà phê. Một người rang cà phê bằng tay giỏi phải biết quan sát màu sắc và cảm nhận hương vị của cà phê, từ đó biết được cà phê có được rang chín đều hay không? Cùng Mon Roaster khám phá những điều xoay quanh cách rang cà phê bằng tay này nhé.

Rang cà phê bằng tay là gì? 

Cách rang cà phê bằng tay hay còn gọi là rang cà phê thủ công là quá trình sử dụng các dụng cụ đơn giản, không chuyên nghiệp như chảo, nồi, hoặc chảo gang để tự rang hạt cà phê xanh. Và phương pháp này đã tồn tại từ hàng trăm năm trước khi những chiếc máy rang hiện đại ra đời.

Thay vì sử dụng những chiếc máy rang công nghiệp đắt tiền với các công nghệ tự động, người ta sẽ rang cà phê bằng tay và hoàn toàn phụ thuộc vào giác quan của mình: Thị giác để quan sát màu sắc của hạt, thính giác để lắng nghe những tiếng “nổ” đặc trưng, khứu giác để ngửi mùi hương bay ra, và xúc giác để cảm nhận nhiệt độ.

Sự khác biệt lớn nhất giữa cách rang cà phê bằng tay và rang công nghiệp nằm ở khả năng kiểm soát tuyệt đối từng hạt cà phê. Trong khi các máy rang công nghiệp được lập trình sẵn để rang hàng trăm kilogam hạt cà phê theo một quy trình cố định, cách rang cà phê bằng tay cho phép bạn linh hoạt điều chỉnh nhiệt độ và thời gian theo ý muốn.

Cách rang cà phê bằng tay tại nhà không chỉ là một quá trình kỹ thuật mà còn là một trải nghiệm nghệ thuật. Nó đòi hỏi sự kiên nhẫn, sự tập trung và một chút đam mê.

Thành quả của quá trình này là những hạt cà phê rang xay tươi mới nhất, chưa từng tiếp xúc với không khí trong một thời gian dài, đảm bảo giữ trọn vẹn hương thơm và vị ngon nguyên bản. Mặc dù có thể khó đạt được sự đồng đều tuyệt đối như máy móc, nhưng chính sự không hoàn hảo nhỏ bé này lại tạo nên nét độc đáo và thú vị cho từng mẻ cà phê.

Đây chính là lý do vì sao nhiều người yêu cà phê lại say mê cách rang cà phê bằng tay và coi đó là một sở thích đầy thư giãn và bổ ích, một cách để tự tạo ra một tách cà phê hoàn hảo theo ý mình.

Cách rang cà phê bằng tay 

Bắt đầu cách rang cà phê bằng tay là một trong những phương pháp phổ biến và đơn giản nhất. Dưới đây là hướng dẫn từng bước chi tiết để bạn có thể tự mình thực hiện tại nhà một cách thành công, tạo ra một mẻ từ cách cà phê rang bằng tay thơm ngon.

Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu và dụng cụ

• Hạt cà phê xanh: Lựa chọn hạt cà phê rang chất lượng cao từ các vùng trồng nổi tiếng như Cầu Đất tại Việt Nam, Ethiopia hay Colombia. Hạt phải đều màu, không bị nấm mốc hay sâu bệnh.
• Chảo: Chảo gang hoặc chảo thép không gỉ đáy dày là lựa chọn lý tưởng vì chúng giữ nhiệt tốt và tỏa nhiệt đều. Bạn cũng có thể dùng rang cà phê bằng chảo chống dính để dễ dàng hơn trong việc vệ sinh.
• Nguồn nhiệt: Bếp ga hoặc bếp điện từ. Bếp ga thường dễ điều chỉnh nhiệt độ hơn, giúp bạn có quyền kiểm soát lớn hơn.
• Dụng cụ khuấy: Một chiếc thìa gỗ hoặc đũa dài để khuấy liên tục.
• Sàng hoặc khay kim loại: Để làm nguội hạt cà phê sau khi rang.
• Đồng hồ bấm giờ và đèn pin: Để theo dõi thời gian và quan sát màu sắc hạt cà phê trong suốt quá trình.

Bước 2: Sơ chế hạt cà phê

Trước khi rang, hãy sàng hạt cà phê để loại bỏ các hạt bị hư, các mảnh vỏ lụa hoặc tạp chất. Rửa nhanh hạt cà phê dưới vòi nước và để ráo hoàn toàn trước khi rang. Điều này giúp loại bỏ bụi bẩn và các tạp chất có thể còn sót lại trên hạt.

Bước 3: Rang cà phê

• Làm nóng chảo: Đặt chảo lên bếp và đun nóng ở lửa vừa. Chờ chảo nóng già khoảng 200∘C đến 220∘C trước khi cho hạt cà phê vào.
• Đổ hạt vào chảo: Đổ một lượng hạt vừa đủ khoảng 100-200g để hạt có thể trải đều trên mặt chảo. Không nên rang quá nhiều một lúc vì sẽ khiến hạt rang không đều.
• Bắt đầu khuấy: Ngay lập tức dùng đũa hoặc thìa khuấy liên tục và đều tay. Việc khuấy đều là bí quyết quan trọng để có mẻ cà phê rang đồng nhất, tránh tình trạng hạt bị cháy.
• Quan sát các giai đoạn:
  • Giai đoạn sấy: Hạt chuyển từ màu xanh sang vàng nhạt. Bạn sẽ thấy hơi nước bốc lên.
  • Giai đoạn vàng hóa: Hạt chuyển sang màu vàng đậm hơn, tỏa ra mùi thơm giống như bánh mì nướng. Vỏ lụa bắt đầu bong ra.
  • Giai đoạn nứt lần thứ nhất: Đây là cột mốc quan trọng nhất. Bạn sẽ nghe thấy những tiếng nổ “tách tách” giòn, liên tục, giống như tiếng bỏng ngô nổ.
  • Giai đoạn phát triển hương vị: Sau First Crack, bạn sẽ tiếp tục rang thêm khoảng 1-5 phút tùy theo mức rang mong muốn. Mùi hương caramel và chocolate sẽ bắt đầu xuất hiện.
  • Giai đoạn nứt lần thứ hai: Tiếng nổ nhỏ hơn, dồn dập hơn, giống như tiếng lách tách của lửa cháy. Đây là dấu hiệu của mức rang đậm.

Bước 4: Làm nguội nhanh

Khi cách rang cà phê bằng tay đạt đến màu sắc mong muốn, ngay lập tức đổ hạt ra sàng hoặc khay kim loại. Nhanh chóng dùng quạt hoặc thổi để làm nguội hạt càng nhanh càng tốt.

Quá trình này giúp chấm dứt phản ứng hóa học, giữ cho hương vị cà phê không bị cháy.

Bước 5: Bảo quản và degassing

Sau khi hoàn thành cách rang cà phê bằng tay, hạt cà phê cần “nghỉ ngơi” trong 1-2 ngày để giải phóng khí CO2. Sau đó, bạn có thể bảo quản trong hộp kín khí, có van một chiều để sử dụng dần.

Đây là cách rang cà phê bằng tay tại nhà ngon và hiệu quả nhất, giúp hương vị được phát triển trọn vẹn.

Kỹ thuật rang cà phê bằng tay 

Để tạo ra một mẻ cà phê rang ngon và đồng đều, việc nắm vững kỹ thuật về cách rang cà phê bằng tay là cực kỳ quan trọng. Dưới đây là những kỹ thuật cốt lõi giúp bạn nâng cao tay nghề và làm chủ trong cách rang cà phê bằng tay.

Kiểm soát nhiệt độ

Nhiệt độ là yếu tố quyết định đến hương vị.

• Khởi đầu: Bắt đầu với lửa lớn để chảo nóng nhanh, sau đó giảm lửa xuống mức vừa phải khi cho hạt vào.
• Điều chỉnh: Giảm nhiệt độ dần khi hạt cà phê bắt đầu chuyển màu và tăng nhiệt độ nhẹ khi gần đến First Crack. Sau First Crack, bạn có thể giảm nhiệt một chút để kéo dài giai đoạn phát triển, giúp hương vị chín đều.
• Ghi chú: Với cách rang cà phê bằng tay, việc điều chỉnh nhiệt độ phụ thuộc hoàn toàn vào cảm nhận của bạn. Hãy ghi lại thời gian và nhiệt độ cho mỗi lần rang để rút kinh nghiệm.

Kỹ thuật khuấy đảo liên tục

Đây là kỹ thuật quan trọng nhất trong cách rang cà phê bằng tay để đảm bảo tất cả các hạt cà phê được rang đều. Nếu không khuấy đều, một số hạt sẽ bị cháy trong khi các hạt khác chưa chín tới, dẫn đến một mẻ cà phê không đồng nhất.

• Tần suất: Khuấy liên tục và không ngừng nghỉ.
• Cách thức: Di chuyển hạt cà phê từ giữa chảo ra các cạnh và ngược lại. Điều này giúp hạt cà phê tiếp xúc đều với bề mặt nóng của chảo.

Nhận biết các giai đoạn bằng giác quan

Một “thợ rang” giỏi sẽ dựa vào thị giác, thính giác và khứu giác để điều chỉnh trong cách rang cà phê bằng tay.

• Thị giác
  • Vàng nhạt: Hạt đã sấy khô.
  • Nâu nhạt: Mức rang Light Roast. Ly cà phê có vị chua thanh.
  • Nâu vừa: Mức rang Medium Roast. Cân bằng giữa chua, ngọt và đắng.
  • Nâu đậm: Mức rang Dark Roast. Vị đắng rõ rệt.
• Thính giác
  • First Crack: Tiếng “tách tách” giòn, liên tục.
  • Second Crack: Tiếng “tí tách” nhỏ hơn, dồn dập hơn.
• Khứu giác 
  • Mùi cỏ khô: Giai đoạn sấy.
  • Mùi bánh mì nướng: Giai đoạn vàng hóa.
  • Mùi caramel, chocolate: Giai đoạn phát triển sau First Crack.
  • Mùi khói, cháy: Dấu hiệu của việc rang quá mức.

Những bí quyết cách rang cà phê bằng tay này không có trong sách vở mà cần được tích lũy qua thực hành. Bằng cách lắng nghe và quan sát cẩn thận, bạn sẽ dần dần thành thạo cách rang cà phê bằng tay ngon và làm chủ hương vị của từng mẻ rang.

Xem thêm bài viết liên quan: 6 bí quyết giúp bạn rang cà phê ngon

Những lưu ý trong cách rang cà phê bằng tay

Để đảm bảo an toàn và đạt được kết quả tốt nhất, có một vài điều bạn cần lưu ý khi bắt đầu cách rang cà phê bằng tay đơn giản tại nhà.

Thông gió tốt

Quá trình rang cà phê tạo ra một lượng khói nhất định, đặc biệt là ở những mức rang đậm. Khói này chứa các hợp chất có thể gây hại cho sức khỏe nếu hít phải trong thời gian dài.

Do đó, hãy luôn thực hiện cách rang cà phê bằng tay ở nơi có hệ thống thông gió tốt, như gần cửa sổ, quạt hút mùi hoặc trong nhà bếp có quạt thông gió. Đây là một trong những lưu ý trong cách rang cà phê bằng tay quan trọng nhất để đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình.

Kích thước mẻ rang

Đối với cách rang cà phê bằng tay, kích thước mẻ rang lý tưởng là từ 100g đến 200g. Rang quá nhiều hạt cà phê cùng một lúc sẽ khiến chúng xếp chồng lên nhau, khó khuấy đều, dẫn đến hạt chín không đồng nhất. 

Đừng quên làm nguội nhanh

Quá trình làm nguội nhanh ngay sau khi rang là một bước cực kỳ quan trọng nhưng thường bị bỏ qua. Nếu hạt cà phê không được làm nguội nhanh chóng, chúng sẽ tiếp tục “chín” do nhiệt dư, làm hương vị bị biến đổi.

Sử dụng một chiếc quạt và một chiếc sàng kim loại là kỹ thuật trong cách rang cà phê bằng tay đơn giản nhưng hiệu quả để làm nguội hạt.

Cà phê cần được nghỉ ngơi

Cà phê mới rang không nên được sử dụng ngay lập tức. Sau khi rang, hạt cà phê giải phóng khí carbon dioxide. Quá trình này cần thời gian để diễn ra.

Nếu pha cà phê ngay khi rang xong, lượng khí này sẽ làm cản trở quá trình chiết xuất, khiến ly cà phê có vị chua gắt và không ổn định. Cách rang cà phê đúng cách là để hạt cà phê “nghỉ ngơi” từ 2-3 ngày đối với rang nhạt và 5-7 ngày đối với rang đậm để hương vị được phát triển trọn vẹn nhất.

Bảo quản đúng cách

Sau khi cà phê đã “nghỉ”, hãy bảo quản chúng trong hộp hoặc túi kín khí. Tránh xa ánh sáng mặt trời, nhiệt độ cao, và độ ẩm. Tốt nhất là sử dụng túi có van một chiều để khí CO2 có thể thoát ra mà không cho không khí từ bên ngoài lọt vào. 

Những cách rang cà phê khác 

Ngoài cách rang cà phê bằng tay bằng chảo truyền thống, còn có nhiều phương pháp khác để bạn thử sức tại nhà. Mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng, phù hợp với từng sở thích và điều kiện cụ thể.

Rang bằng máy nổ bỏng ngô

Đây là một trong những các cách rang cà phê rất phổ biến và hiệu quả cho người mới bắt đầu. Máy nổ bỏng ngô sử dụng nguyên lý thổi khí nóng để làm chín hạt.

• Ưu điểm:
  • Rang đều: Luồng không khí nóng luân chuyển liên tục giúp hạt được rang đều từ mọi phía.
  • Dễ kiểm soát: Các giai đoạn rang diễn ra khá nhanh và rõ ràng.
  • Làm sạch vỏ lụa: Vỏ lụa sẽ được thổi ra ngoài, giúp việc làm sạch dễ dàng.
• Nhược điểm:
  • Dung tích nhỏ: Chỉ rang được một lượng nhỏ hạt mỗi lần.
  • Độ bền: Máy nổ bỏng ngô không được thiết kế để chịu nhiệt độ cao như khi rang cà phê, nên có thể nhanh hỏng.
  • Đây là một trong những cách rang cà phê tại nhà ngon được nhiều người ưa chuộng.

Rang bằng lò nướng

Sử dụng lò nướng là một lựa chọn tuyệt vời nếu bạn muốn rang một mẻ lớn hơn một chút.

• Ưu điểm:
  • Nhiệt độ ổn định: Lò nướng có thể giữ nhiệt độ khá ổn định.
  • Rang số lượng lớn: Có thể rang được nhiều hạt hơn so với chảo.
• Nhược điểm:
  • Khó kiểm soát: Rất khó để khuấy đều hạt, dẫn đến rang không đồng đều.
  • Thoát khí: Khói và mùi hương có thể làm ám mùi lò nướng và nhà bếp.

Rang bằng máy rang cà phê mini chuyên dụng

Nếu bạn thực sự đam mê rang cà phê và muốn có kết quả đồng đều hơn, việc đầu tư một chiếc máy rang cà phê mini là một lựa chọn hợp lý. Đây là một trong những cách rang cà phê bằng máy rang phổ biến nhất hiện nay, cho phép bạn kiểm soát chính xác hơn.

• Ưu điểm:
  • Kiểm soát chính xác: Hầu hết các máy này có thể điều chỉnh nhiệt độ và thời gian rang một cách chính xác.
  • Đồng đều: Thiết kế đặc biệt giúp hạt cà phê được đảo đều và rang đồng nhất.
  • Ít khói: Một số máy có hệ thống lọc khói tích hợp.
• Nhược điểm:
  • Giá thành cao: Mặc dù là máy mini, chúng vẫn đắt hơn so với các dụng cụ thủ công.
  • Giới hạn: Mỗi máy có dung tích và công suất rang nhất định, phù hợp cho việc rang cà phê mẻ nhỏ.
• Ngoài ra trên thị trường còn có rất nhiều loại máy rang cà phê khác như máy rang cà phê từ 3kg đến 60kg, máy rang cà phê công nghiệp (120kg), tùy thuộc vào nhu cầu và chi phí của bạn mà bạn có thể tham khảo thêm.

Kết luận

Dù bạn chọn cách rang cà phê bằng tay tại nhà nào đi nữa, điều quan trọng nhất là bạn bắt đầu hành trình này với sự tò mò và niềm vui. Việc rang cà phê thủ công không chỉ giúp bạn có được những ly cà phê tươi ngon và độc đáo mà còn là một trải nghiệm thư giãn, giúp bạn hiểu rõ hơn về thế giới đầy hương vị của rang hạt cà phê.