Tất tần tật thông tin về cà phê mít bạn nên biết

Cà phê mít là một trong những loại cà phê quý hiếm của Tây Nguyên. Đây là giống cà phê mang hương vị khác biệt và số lượng rất khan hiếm hiện nay. Vậy cà phê mít là gì? Cà phê này có đặc điểm hương vị như thế nào? Tìm hiểu bài viết sau đây nhé!

1. Cà phê mít là gì?

Cà phê mít là một giống cà phê thuộc chi Coffea, được biết đến với tên khoa học là Coffea Liberica hoặc một phân loài của nó là Coffea Excelsa. Đây là giống cà phê đứng sau hai “ông lớn” của ngành cà phê thế giới là Arabica (Coffea Arabica) và Robusta (Coffea Canephora). Tuy chiếm sản lượng rất nhỏ – chỉ khoảng 1% tổng sản lượng cà phê toàn cầu, nhưng cà phê mít vẫn giữ một vị trí quan trọng trong thế giới cà phê, đặc biệt là với những người yêu thích trải nghiệm hương vị mới lạ.

Sở dĩ được gọi là “cà phê mít” vì cây có hình dáng to lớn, lá to bản, tán rộng, dễ khiến người ta liên tưởng đến cây mít – một loại cây quen thuộc ở vùng nhiệt đới. Đây cũng là lý do tên gọi dân dã này ra đời và phổ biến ở Việt Nam.

Cà phê mít có đặc điểm sinh trưởng vô cùng mạnh mẽ. Cây cao từ 2–5 mét, thậm chí có thể đạt chiều cao trên 15 mét trong môi trường tốt. Khác với những giống cà phê khác cần sự chăm sóc kỹ lưỡng, cây cà phê mít lại chịu hạn tốt, ít sâu bệnh, rất thích hợp với các vùng có khí hậu khắc nghiệt. Ngoài ra, khả năng chống chịu tốt khiến nó trở thành gốc ghép lý tưởng để nhân giống với các giống cà phê khác, giúp tăng khả năng chống bệnh và thích nghi tốt hơn với môi trường.

Mặc dù không phổ biến rộng rãi, nhưng cà phê mít mang một nét đặc trưng riêng về mùi vị: thường có độ chua cao, mùi thơm nồng đậm, cùng hậu vị kéo dài. Với những ai ưa sự cá tính và khám phá, cà phê mít chính là lựa chọn đáng thử một lần trong đời.

Hình dáng cây to màu xanh có bóng dài, sinh trưởng và phát triển tốt nhất ở độ cao từ 800 – 1000m với nhiệt độ giao động từ 25 – 30 độ C, lượng mưa thích hợp nhất là trên 1000mm. Chủ yếu được trồng tại Philippines, Malaysia và các nước Tây Phi.

2. Nguồn gốc và đặc điểm của cà phê mít

2.1. Nguồn gốc ra đời

Cà phê mít lần đầu được tìm thấy vào năm 1843 taị Liberia, Trung Phi. Giống cà phê này lần đầu tiên được ghi nhận và đưa vào nghiên cứu năm 1843. Sau đó, vào thế kỷ 18, thực dân Tây Ban Nha đã đưa giống cà phê này đến trồng tại Philippines – một trong những quốc gia đầu tiên tại châu Á tiếp cận với Liberica.

Chiều cao trưởng thành của cây là từ 2 – 5m hoặc có thể cao hơn 15m trong điều kiện môi trường tốt. Điểm nổi bật của loại cà phê này là thân, lá, quả rất to khác biệt so với loại cà phê vối. Ngoài ra còn có khả năng chống chịu hạn, sâu bệnh rất tốt, ít cần tưới nước thường xuyên. Nhờ đặc điểm này mà cà phê mít được nhiều nhà vườn lựa chọn để lấy làm gốc cho các loại khác.

Từ Philippines, cây cà phê mít tiếp tục lan sang nhiều vùng khác như Malaysia, Indonesia và một số quốc gia khác thuộc khu vực Đông Nam Á. Thời điểm đó, lý do cà phê mít được chọn trồng là vì nó có khả năng kháng sâu bệnh cao, ít tốn công chăm sóc, lại chịu được khí hậu nóng ẩm, khô hạn – vốn rất phổ biến ở vùng nhiệt đới gió mùa.

Tại Malaysia, cà phê mít được gọi là “Liberica” và đến nay vẫn là một trong những giống cà phê bản địa quan trọng. Ở Indonesia, đặc biệt là tại vùng Kalimantan và Java, Liberica được trồng khá nhiều và dùng phổ biến trong văn hóa cà phê bản địa.

Trong lịch sử, cà phê mít từng được kỳ vọng sẽ thay thế cho Arabica khi các giống cà phê truyền thống bị bệnh gỉ sắt tấn công vào cuối thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20. Tuy nhiên, vì hương vị có độ chua cao, khá “nặng” so với khẩu vị của người tiêu dùng lúc bấy giờ, nên cà phê mít dần trở nên hiếm hoi, chỉ còn tồn tại ở một số quốc gia có thói quen thưởng thức đặc biệt hoặc trong những dự án bảo tồn giống cà phê cổ.

Tại Việt Nam, cà phê mít được trồng rải rác tại một số khu vực Tây Nguyên hoặc tỉnh miền núi phía Bắc, nhưng không phổ biến như Robusta hay Arabica. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, với làn sóng Specialty Coffee (Cà phê đặc sản) đang phát triển mạnh, cà phê mít dần được người yêu cà phê chú ý trở lại nhờ hương vị độc đáo, câu chuyện thú vị và tiềm năng phát triển giống bền vững.

2.2. Đặc điểm của cây cà phê mít

Cây cà phê mít là một trong những giống cây cà phê có hình dáng nổi bật nhất. Với thân cao, tán rộng, cây thường mọc thành bụi lớn, lá xanh đậm và to bản. Đây là giống cây được trồng nhiều ở những vùng có khí hậu nhiệt đới vì khả năng sinh trưởng mạnh, chịu hạn tốt và ít sâu bệnh.

Hoa cà phê mít – ngắn ngủi nhưng đặc biệt

Hoa của cà phê mít thường nở vào đầu mùa khô, khoảng cuối tháng 11 đến tháng 1 dương lịch, tùy vào vùng trồng. Điều đặc biệt là hoa chỉ nở trong vòng 3–4 ngày, nhưng khi đã bung nở, cả cây cà phê như được phủ lên một lớp áo trắng muốt, tạo nên một khung cảnh cực kỳ nên thơ, đặc biệt là khi ánh nắng nhẹ xuyên qua từng cánh hoa.

Hoa cà phê mít có hương thơm nồng nàn hơn, đậm đà hơn, nhưng vẫn giữ được nét thanh mát đặc trưng. Mùi hương ấy không quá ngào ngạt, nhưng lại đủ để lan tỏa cả một khoảng đồi, khiến bất kỳ ai ghé qua cũng phải dừng lại vài phút để hít một hơi sâu và thả lòng vào không gian đầy hương hoa ấy.

Một đặc tính nổi bật của hoa cà phê mít là nở đồng loạt và thường tái nở ở cùng vị trí của mùa trước. Nhờ vậy, việc ra hoa và kết trái của cây rất ổn định theo năm, giúp nông dân dễ dàng tính toán sản lượng và thời điểm thu hoạch.

Số lượng hoa trên mỗi cây cà phê mít cũng rất ấn tượng. Một cây trưởng thành có thể cho ra 30.000–40.000 hoa, đủ để đảm bảo khả năng đậu quả cao nếu điều kiện thời tiết thuận lợi.

Cây cà phê mít cần nước mưa đầu mùa để hoa có thể bung nở. Vì thế, thời điểm hoa nở thường đến muộn hơn so với những giống cà phê khác – nhất là ở những nơi có mùa mưa ngắn như Tây Ninh. Khi các loại cà phê khác đã bắt đầu cho thu hoạch, thì lúc ấy hoa cà phê mít mới bắt đầu nở trắng vườn.

Dù hoa cà phê mít rất đẹp, nhưng với người trồng, đây còn là dấu hiệu của một mùa vụ mới đầy hy vọng. Càng nhiều hoa nở đồng đều, khả năng đậu trái và cho năng suất cao càng lớn. Đồng thời, hoa to, khỏe, ít bị rụng cũng cho thấy cây đang phát triển tốt và đủ dinh dưỡng.

Trái cà phê mít – to, bóng và dày vỏ

Đặc điểm mùa vụ – muộn nhưng ổn định

Cà phê mít có một đặc điểm đặc trưng là phụ thuộc vào nước mưa để ra hoa. Do đó, ở một số vùng như Tây Ninh, mùa hoa thường đến muộn hơn so với các giống cà phê khác. Thông thường, khi các loại cà phê Arabica hay Robusta đã thu hoạch xong (khoảng tháng 12 âm lịch), thì cà phê mít mới bắt đầu vào mùa thu hoạch.

Dù thu hoạch muộn, nhưng cây cà phê mít lại có chu kỳ ra trái ổn định, ít bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu. Đây là lý do tại sao giống cà phê này ngày càng được quan tâm trở lại trong các chương trình phục hồi giống bản địa và phát triển nông nghiệp bền vững.

Tuy vậy nhưng sản lượng thu được không lớn vì chủ yếu nhà vườn trồng thành hàng từ 5 – 7m một cây. Tóm tắt đặc điểm cà phê mít như sau:

• Sinh trưởng và thích nghi tốt với nhiều loại khí hậu, thổ nhưỡng.
• Có thể trồng ở độ cao, chịu hạn cực tốt và lượng mưa khác nhau.
• Cây ít sâu bệnh và đặc biệt ưa nắng.
• Chiều cao có thể đạt 15m, cành lá xum xuê, hình dạng giống như cây mít
• Thu hoạch quả từ năm thứ 4. Thời gian thu hoạch trên 30 năm.
• Là loại cà phê có nhân to nhất.
• Chủ yếu thu hoạch cây làm gốc ghép nhờ khả năng sinh trưởng và chịu hạn.

3. Hương vị của cà phê mít

Nếu như mùi hương ngọt ngào của trái cây mọi người dùng để diễn tả như cà phê chè, mùi của đất và gỗ dùng để diễn tả cà phê vối. Thì đối với hương vị của cà phê là một hương vị hòa quyện chút chua chua của cherry nhưng khi nếm vào thì có mùi socola nhẹ nhẹ cùng với một chút hương của trái cây chín không lẫn vào đâu được. Hương vị cà phê này được chọn là hương vị mà phái nữ yêu thích nhất. Ngoài ra để giữ được hương vị tự nhiên cà phê thì máy rang và kỹ thuật rang quyết định rất nhiều.

Một chút chua thanh – Một chút socola dịu nhẹ

Cà phê mít mang trong mình vị chua nhẹ của trái cherry, ngay từ ngụm đầu tiên đã tạo cảm giác dễ chịu. Nhưng khi giữ lâu trong miệng, bạn sẽ cảm nhận được hương socola thoang thoảng – một loại hậu vị rất tinh tế và nhẹ nhàng.

Không quá đắng như Robusta, cũng không chua gắt như một số loại Arabica, cà phê mít đạt được sự cân bằng thú vị giữa vị ngọt, vị chua và một chút đắng nhẹ ở cuối.

Phái nữ đặc biệt yêu thích

Chính nhờ hương vị dịu dàng, thanh thoát và không quá mạnh, cà phê mít thường được nhiều chị em phụ nữ lựa chọn. Đây là một trong số ít dòng cà phê có thể uống không cần đường, không sữa, mà vẫn tạo cảm giác dễ chịu và quyến rũ.

Nhiều quán cà phê hiện nay cũng thường phối trộn cà phê mít với Arabica hoặc Robusta để giảm độ gắt và tăng sự tinh tế, phù hợp với gu thưởng thức hiện đại.

Mùi hương trái cây chín – Không thể lẫn vào đâu

Khi cà phê còn nóng, mùi hương nhẹ thoảng qua của trái cây chín sẽ dậy lên. Nhưng khi để nguội, cà phê mít lại cho thấy nốt hương đất, gỗ và mạch nha, tạo nên một tầng hương vị sâu lắng – điều khiến loại cà phê này được giới sành cà phê ngày càng ưa chuộng.

Kỹ thuật rang ảnh hưởng đến hương vị

Để giữ được trọn vẹn hương vị tự nhiên của cà phê mít, quá trình rang là yếu tố cực kỳ quan trọng. Bởi hạt cà phê mít có lớp vỏ và nhân khá dày, nên đòi hỏi máy rang phải ổn định nhiệt độ và người thợ rang cần có kinh nghiệm để cân bằng giữa độ chín và hương thơm.

Nếu rang quá tay, mùi socola sẽ bị át đi, còn nếu rang non thì cà phê dễ bị chua và kém đậm đà. Vì vậy, rất ít nơi làm tốt được cà phê mít, nhưng một khi làm đúng, đây sẽ là loại cà phê “gây nghiện” với những ai thích khám phá vị mới.

>>> Xem thêm: Các loại máy rang cà phê: Tại đây

Nơi trồng

Tại Việt Nam, cà phê mít được trồng nhiều ở các tỉnh như Gia Lai, Kon Tum, Nghệ An, Quảng Trị vì nơi đây có điều kiện môi trường, khí hậu rất phù hợp với giống cà phê này. Tuy nhiên  sản lượng loại cà phê này mang lại khá kém nên không thuận lợi cho phát triển của nhà vườn, vì thế Buôn Ma Thuột một nơi được mệnh danh là thủ phủ cà phê lại rất ít nhà vườn trồng loại cà phê này.

Lời kết

Cà phê mít với vị chua đặc trưng đem lại một hương vị rất khác lạ mà bạn nên thử. Đặc biệt do sản lượng mà loại cà phê này khá khan hiếm mà chúng càng được nhiều tín đồ cà phê yêu thích và tìm kiếm. Hy vọng với những chia sẻ phía trên giúp bạn hiểu hơn về những đặc điểm của cà phê mít. 

Và nếu bạn muốn tìm một thiết bị máy rang vẫn giữ được hương vị đậm chất của hạt cà phê, hãy đến với chúng tôi MON ROASTER – Máy Rang Cà Phê uy tín, chất lượng.