3 nhóm di truyền của giống Arabica bạn nên biết

Nhóm di truyền của giống Arabica đã có mặt trên thị trường từ rất lâu và cũng là một trong những loại hạt cà phê phổ biến trên thị trường. Để thực sự hiểu và trân trọng cà phê, bạn cần phải nắm rõ các nhóm di truyền của giống Arabica những tổ tiên đã tạo nên sự đa dạng mà chúng ta thưởng thức ngày nay. Bài viết này sẽ đưa bạn vào hành trình khám phá ba nhóm di truyền của giống Arabica. 

Lịch sử và tổng quan về cà phê Arabica

Cà phê không chỉ là một thức uống mà còn là một câu chuyện lịch sử, văn hóa và kinh tế. Trong vô vàn giống cà phê trên thế giới, nhóm di truyền của giống Arabica nổi bật lên như một biểu tượng của sự tinh tế và chất lượng.

Chiếm khoảng 60% sản lượng cà phê toàn cầu, Arabica là loài cà phê đầu tiên được trồng trọt và là nền tảng của ngành công nghiệp cà phê đặc sản ngày nay. Hành trình của nó từ một loại cây hoang dã trên cao nguyên Ethiopia đến một mặt hàng thương mại toàn cầu là một câu chuyện hấp dẫn, đầy rẫy những biến cố và sự khám phá.

Nguồn gốc nhóm di truyền của giống Arabica

Câu chuyện về cà phê bắt đầu từ cao nguyên Ethiopia, nơi cà phê Arabica được cho là đã xuất hiện từ hàng ngàn năm trước. Khoảng thế kỷ thứ 9, Kaldi nhận thấy những con dê của mình trở nên hoạt bát và tràn đầy năng lượng sau khi ăn quả của một loại cây lạ.

Ban đầu, các tu sĩ đã ném chúng vào lửa vì cho rằng chúng là sản phẩm của quỷ dữ, nhưng mùi thơm quyến rũ tỏa ra từ những hạt cà phê cháy đã khiến họ thay đổi ý định. Họ vớt những hạt cà phê này ra, nghiền nhỏ và hòa vào nước nóng, tạo ra một loại thức uống giúp họ tỉnh táo trong những buổi cầu nguyện đêm khuya.

Dù chỉ là truyền thuyết, câu chuyện này phản ánh đúng bản chất của nhóm di truyền của giống Arabica khi nó được khám phá như một loại thuốc kích thích tự nhiên. Từ Ethiopia, cà phê dần dần lan truyền qua Biển Đỏ đến bán đảo Ả Rập, đặc biệt là Yemen.

Vườn ươm đầu tiên của nhóm di truyền của giống Arabica

Vào thế kỷ 15, Yemen trở thành trung tâm sản xuất và thương mại cà phê đầu tiên của thế giới. Tại đây, cà phê không chỉ được trồng trọt mà còn được rang và pha chế thành thức uống.

Các nhà buôn Ả Rập đã giữ bí mật về việc trồng cà phê một cách nghiêm ngặt, cấm xuất khẩu hạt giống sống để độc quyền sản xuất. Thành phố cảng Mocha của Yemen trở thành trung tâm thương mại lớn, và từ đó, cà phê được gọi là “rượu của Ả Rập”.

Sự độc quyền này kéo dài đến đầu thế kỷ 17, khi một nhà buôn Ấn Độ tên là Baba Budan đã lén mang bảy hạt giống cà phê sống từ Yemen về Ấn Độ, phá vỡ sự kiểm soát của người Ả Rập. Đây là bước ngoặt quan trọng, mở ra cánh cửa cho nhóm di truyền của giống Arabica lan truyền ra toàn cầu.

Nhóm di truyền của giống Arabica chinh phục một lục địa

Vào thế kỷ 17, nhóm di truyền của giống Arabica bắt đầu du nhập vào châu Âu thông qua các thương nhân Venice. Ban đầu, nó vấp phải sự nghi ngờ, thậm chí bị xem là “thức uống của người Hồi giáo”.

Tuy nhiên, vào năm 1615, Giáo hoàng Clement VIII đã thưởng thức và ban phước cho thức uống này, chính thức mở đường cho cà phê trở thành một phần không thể thiếu của đời sống châu Âu.

Những quán cà phê đầu tiên xuất hiện ở các thành phố lớn như Venice, Oxford và London. Các quán cà phê này nhanh chóng trở thành trung tâm của hoạt động xã hội, chính trị và trí tuệ. Đây là nơi các triết gia, học giả và chính trị gia gặp gỡ, thảo luận và trao đổi ý tưởng. 

Nhóm di truyền của giống Arabica lan truyền khắp thế giới

Cuối thế kỷ 17 và đầu thế kỷ 18 chứng kiến sự bùng nổ của việc trồng cà phê Arabica trên toàn cầu, chủ yếu do các cường quốc thực dân châu Âu.

• Hà Lan: Người Hà Lan đã thành công trong việc trồng cà phê ở các thuộc địa của họ, đặc biệt là ở đảo Java. Từ đó, họ đã đưa cà phê đến vườn bách thảo Amsterdam, nơi nó được chăm sóc cẩn thận.
• Pháp: Từ một cây cà phê được tặng từ Hà Lan, người Pháp đã bắt đầu trồng cà phê ở các thuộc địa của họ ở Caribbean, đặc biệt là Martinique. Đây là nguồn gốc của hầu hết các giống cà phê Arabica ở châu Mỹ Latinh.
• Brazil: Một trong những câu chuyện nổi tiếng nhất là về Francisco de Melo Palheta, một người Brazil đã mang cà phê đến Brazil vào năm 1727. Brazil sau đó trở thành cường quốc cà phê lớn nhất thế giới, và đến nay vẫn giữ vị trí hàng đầu.

Sự lan truyền này đã tạo ra các nhóm di truyền của giống Arabica khác nhau như Typica và Bourbon, định hình sự đa dạng hương vị của cà phê ngày nay.

Đặc điểm và ý nghĩa của nhóm di truyền của giống Arabica

Nhóm di truyền của giống Arabica được đánh giá cao vì nhiều đặc điểm vượt trội:

• Hương vị và mùi thơm: Hạt Arabica có hương vị phức tạp, đa dạng với các nốt hương của hoa, trái cây, socola và caramel. Mùi thơm của nó cũng rất phong phú và quyến rũ.
• Độ chua: Độ chua của Arabica thường sáng, sạch và tinh tế, không gắt như Robusta.
• Hàm lượng caffeine: Arabica có hàm lượng caffeine thấp hơn so với Robusta, giúp thức uống trở nên dịu nhẹ và dễ uống hơn.
• Điều kiện trồng trọt: Arabica là một giống cây khó tính, yêu cầu độ cao lớn trên 900m so với mực nước biển, khí hậu ôn hòa và lượng mưa ổn định. Điều kiện lý tưởng này làm cho việc trồng Arabica trở nên thách thức và tốn kém hơn.

Sự phát triển của nhóm di truyền của giống Arabica đã thúc đẩy ngành công nghiệp cà phê đặc sản, nơi chất lượng hạt cà phê được đặt lên hàng đầu. Từ việc chọn giống, chăm sóc, thu hoạch, chế biến cho đến rang xay và pha chế, mọi công đoạn đều được thực hiện tỉ mỉ để tạo ra một tách cà phê hoàn hảo.

Xem thêm bài viết liên quan: So sánh cà phê Arabica và Robusta

Nhóm di truyền của giốngRang cà phê chín đều bằng máy rang Hot Air thứ nhất: Typica

Typica là một trong hai dòng di truyền quan trọng nhất và được xem là “ông tổ” của nhiều giống cà phê Arabica hiện đại.

Nguồn gốc và lịch sử phát triển

Vào đầu thế kỷ 17, một cây Typica đã được đưa từ Yemen đến Ấn Độ, sau đó đến Java bởi người Hà Lan. Từ Java, giống này được mang đến vườn bách thảo Amsterdam, và từ đó, một cây con đã được tặng cho vua Pháp và trồng tại Vườn Bách thảo Hoàng gia ở Paris.

Từ Paris, Typica đã lan truyền khắp châu Mỹ Latinh. Một cây con đã được mang đến Martinique, và từ đó, nó đã lan truyền khắp khu vực Caribbean, Mexico và Trung Mỹ.

Cùng lúc đó, các nhà truyền giáo đã mang Typica đến Brazil, mở ra kỷ nguyên cà phê ở Nam Mỹ. Ngày nay, Typica là một trong những nhóm di truyền của giống Arabica có ảnh hưởng lớn nhất.

Đặc điểm sinh học và hương vị

Đặc điểm sinh học:

• Cây: Cây Typica thường cao, có hình dạng nón đặc trưng với các nhánh phụ mọc ở góc 50-60 độ so với thân chính.
• Lá và quả: Lá màu đồng hoặc xanh lục, thon dài. Quả và hạt thường lớn và có hình dạng dài, thon.
• Năng suất và khả năng kháng bệnh: Typica nổi tiếng với năng suất thấp và đặc biệt nhạy cảm với các loại bệnh phổ biến như rỉ sắt cà phê. Đây là một hạn chế lớn, khiến cho việc trồng Typica thương mại gặp nhiều khó khăn.

Đặc trưng hương vị: Typica được tôn sùng vì hương vị “cổ điển” và tinh khiết của nó. Cà phê từ Typica thường có:

• Độ chua: Sáng, sạch và tinh tế.
• Vị ngọt: Ngọt ngào như đường mía hoặc caramel.
• Hương vị: Hương hoa, trái cây nhẹ nhàng và một hậu vị kéo dài, sạch sẽ.
• Thể chất: Thường nhẹ đến trung bình, mượt mà.

Typica là một trong những nhóm di truyền của giống Arabica mang lại hương vị cân bằng và tinh tế nhất, được sử dụng làm chuẩn mực để đánh giá nhiều giống cà phê khác. Các giống nổi tiếng thuộc nhóm này bao gồm Typica, Sumatra, Jamaica Blue Mountain, Kona.

Nhóm di truyền của giống Aribica thứ hai: Bourbon

Cũng giống như Typica, Bourbon là một trong những nhóm di truyền của giống Arabica có vai trò cực kỳ quan trọng, là “cha mẹ” của nhiều giống cà phê Arabica hiện đại khác.

Nguồn gốc và lịch sử phát triển

Bourbon có nguồn gốc từ Yemen. Vào đầu thế kỷ 18, một cây cà phê từ Yemen đã được người Pháp mang đến đảo Réunion, một hòn đảo ở Ấn Độ Dương. Tại đây, giống cà phê này đã phát triển và đột biến, mang lại một đặc điểm di truyền khác biệt.

Từ đảo Bourbon, giống này đã được lan truyền rộng rãi khắp châu Phi, Trung Mỹ và Nam Mỹ bởi các nhà truyền giáo. Đến nay, Bourbon và các giống con của nó đã trở thành giống cà phê Arabica phổ biến nhất ở nhiều khu vực trên thế giới.

Đặc điểm sinh học và hương vị

Đặc điểm sinh học:

• Cây: Cây Bourbon thường thấp hơn Typica, có cấu trúc dày đặc hơn với nhiều nhánh phụ mọc gần nhau.
• Lá và quả: Lá có màu xanh đậm, tròn hơn. Quả cà phê nhỏ hơn và có hình dạng tròn hơn, khi chín có thể có màu đỏ, vàng hoặc cam.
• Năng suất và khả năng kháng bệnh: So với Typica, Bourbon có năng suất cao hơn đáng kể. Tuy nhiên, nó vẫn nhạy cảm với nhiều loại bệnh phổ biến.

Đặc trưng hương vị: Cà phê từ giống Bourbon nổi tiếng với hương vị phức tạp, ngọt ngào và thể chất đầy đặn.

• Độ chua: Mềm mại, dịu nhẹ và cân bằng hơn Typica.
• Vị ngọt: Ngọt đậm, phong phú với các nốt hương của socola, caramel, mật ong và cherry chín.
• Thể chất: Đầy đặn, mượt mà và cảm giác như bơ.

Bourbon là một trong những nhóm di truyền của giống Arabica mang lại sự cân bằng giữa chất lượng và năng suất. Nhiều giống cà phê nổi tiếng ngày nay như Caturra, Catuai đều là đột biến tự nhiên của Bourbon.

Nhóm di truyền của giống Aribica thứ ba: Ethiopian Landraces

Đây không phải là một giống đơn lẻ mà là một bộ sưu tập khổng lồ các giống cà phê hoang dã, chưa được phân loại, có nguồn gốc từ các vùng rừng rậm ở Ethiopia. Đây là nhóm di truyền đại diện cho sự đa dạng nguyên thủy và phong phú nhất của cà phê Arabica.

Nguồn gốc và lịch sử phát triển

Ethiopia được xem là cái nôi của cà phê, nơi cà phê Arabica lần đầu tiên được phát hiện. Trong hàng nghìn năm, những cây cà phê hoang dã đã phát triển, thích nghi với các điều kiện vi khí hậu khác nhau của từng vùng, tạo ra một kho tàng gen khổng lồ.

Các giống cà phê hoang dã này không có tên gọi cụ thể mà thường được biết đến với tên gọi chung là “landraces” hoặc “heirloom”. Sự đa dạng này là lý do tại sao cà phê Ethiopia có một sự phức tạp hương vị vô song.

Đặc điểm sinh học và hương vị

Đặc điểm sinh học:

• Cây: Các cây trong nhóm này có sự đa dạng rất lớn về hình dáng, kích thước và khả năng sinh tồn.
• Khả năng thích nghi: Nhờ sự đa dạng di truyền, các giống cà phê này có khả năng thích nghi tốt với các điều kiện khí hậu và có sức đề kháng tự nhiên với một số loại sâu bệnh. Đây là một điểm mạnh rất lớn của nhóm di truyền của giống Arabica này.

Đặc trưng hương vị: Hương vị của cà phê Ethiopia Landraces là một thế giới đầy bất ngờ và phong phú:

• Hương hoa: Thường có các nốt hương của hoa nhài, hoa hồng, hoa oải hương.
• Hương trái cây: Đa dạng từ quả mọng đến trái cây nhiệt đới.
• Độ chua: Sáng, tươi mới và phức tạp.
• Hậu vị: Sạch, kéo dài với các nốt hương của trà.

Các vùng nổi tiếng như Yirgacheffe, Sidamo, Harrar là những nơi đặc trưng cho sự phong phú về hương vị của nhóm di truyền của giống Arabica này.

Tầm quan trọng của việc hiểu rõ các nhóm di truyền của giống Arabica

Việc khám phá ba nhóm di truyền của giống Arabica Typica, Bourbon và Ethiopian Landraces không chỉ là một bài học lịch sử mà còn là một kiến thức thực tiễn vô cùng giá trị. Mỗi nhóm mang một câu chuyện riêng, một đặc điểm di truyền và một hồ sơ hương vị đặc trưng.

• Typica: Đại diện cho hương vị “cổ điển” và tinh khiết, là nền tảng của nhiều giống cà phê chất lượng cao.
• Bourbon: Đại diện cho sự cân bằng giữa chất lượng và năng suất, mang lại hương vị ngọt ngào và thể chất đầy đặn.
• Ethiopian Landraces: Đại diện cho sự đa dạng nguyên thủy, là nguồn cảm hứng và tài nguyên di truyền vô giá cho tương lai của cà phê.

Đối với người rang xay, việc hiểu các nhóm di truyền của giống Arabica giúp họ điều chỉnh hồ sơ rang một cách chính xác để phát huy tối đa tiềm năng hương vị của từng loại hạt. Đối với barista và người tiêu dùng, kiến thức này giúp họ lựa chọn được những loại cà phê phù hợp với khẩu vị, và trân trọng hơn sự phức tạp, đa dạng của thế giới cà phê.

Sự đa dạng này là một kho báu mà chúng ta cần bảo tồn và phát triển. Hiểu được các nhóm di truyền của giống Arabica là bước đầu tiên để khám phá trọn vẹn vẻ đẹp của loài cây đặc biệt này.

Kết luận

Trên đây là những kiến thức về nguồn gốc lịch sử cũng như là 3 nhóm di truyền của giống Arabica. Để nhóm di truyền của giống Arabica đạt được hương vị ngon nhất, điều đầu tiên bạn cần làm là chọn cho mình một máy rang cà phê chất lượng. Tại Mon Roaster chuyên cung cấp máy rang cà phê uy tín trên thị trường như các dòng máy rang cà phê 5kg, 20kg và thậm chí là 60kg.