4 cấp độ rang cà phê cơ bản nhất

Rang cà phê là kỹ năng, nghệ thuật và khoa học đòi hỏi nhiều năm thực hành và kinh nghiệm để thành thạo. Mỗi cấp độ rang cà phê có mùi thơm, hình thức và hương vị khác nhau. Hãy tiếp tục đọc để tìm hiểu về bốn cấp độ rang cà phê!

Vì sao cấp độ rang cà phê lại quan trọng?

Một mẻ cà phê rang ngon, đạm vị, đạt tiêu chuẩn phụ thuộc vào 3 yếu tố chính: đầu tiên là chất lượng hạt cà phê, tiếp đó là cách chọn máy rang cà phê chất lượng, và kỹ thuật rang cà phê (cấp độ rang cà phê).

Cấp độ rang cà phê là yếu tố then chốt quyết định mùi vị và chất lượng của mỗi ly cà phê. Dù bạn dùng hạt cà phê chất lượng cao và máy rang hiện đại, nếu không kiểm soát đúng cấp độ rang, hương vị cà phê sẽ không bao giờ đạt chuẩn.

Có ba yếu tố ảnh hưởng đến một mẻ cà phê ngon: chất lượng hạt, máy rang và cấp độ rang cà phê. Trong đó, cấp độ rang là bước mang tính “quyết định cuối cùng” đến hương vị thật sự mà người uống cảm nhận.

Hạt cà phê ngon chưa đủ. Bạn cần hiểu rõ cấp độ rang cà phê để điều chỉnh thời gian, nhiệt độ và độ phát triển của từng mẻ phù hợp với gu thưởng thức mong muốn. Rang sai vài giây hay chênh lệch vài độ C cũng có thể khiến toàn bộ mẻ cà phê bị hỏng.

Mỗi cấp độ rang cà phê sẽ ảnh hưởng đến độ chua, độ đắng, mùi thơm, độ ngọt tự nhiên và cả thể chất của tách cà phê. Rang nhạt (light roast) giữ được vị chua và hương hoa quả. Rang vừa (medium roast) mang lại sự cân bằng. Rang đậm (dark roast) tạo nên vị đắng mạnh, hậu vị kéo dài.

Quá trình chuyển hóa hương vị chỉ xảy ra trong những phút ngắn ngủi trong trống rang. Đây là lúc các phản ứng hóa học như Maillard và caramel hóa diễn ra mạnh mẽ, tạo nên hương thơm hấp dẫn – nếu cấp độ rang cà phê được kiểm soát chính xác.

Việc lựa chọn đúng cấp độ rang cà phê còn tùy vào phương pháp pha. Ví dụ, pha pour-over thích hợp với rang nhạt để giữ vị sáng. Trong khi espresso cần rang vừa đến đậm để tạo độ đậm và lớp crema dày.

Một số dòng cà phê đặc sản (specialty coffee) sẽ chỉ phát huy hết tiềm năng hương vị nếu được rang đúng cấp độ. Đây là lý do vì sao các nhà rang chuyên nghiệp đặc biệt chú trọng vào việc kiểm soát cấp độ rang cà phê từng giây một.

>> Xem thêm: Cafe tươi có thực sự tốt không?

4 cấp độ rang cà phê cơ bản 

Cà phê có bốn cấp độ rang chính: nhạt, vừa, đậm và đậm hơn tối. Trong bốn cấp độ này, bạn cũng sẽ tìm thấy các mức độ khác nhau. Việc tiêu chuẩn hóa tối thiểu các cấp độ rang trong ngành cà phê cũng khiến nhiều nhà rang xay tạo ra tên và định nghĩa riêng cho các cấp độ rang khác nhau của họ. Đối với mục đích mua, danh sách này bao gồm các tên thông dụng cho từng cấp độ rang cùng với các cấp độ khác nhau bên trong chúng. 

Light Roast – Rang nhạt

Rang nhạt là cấp độ rang cà phê sử dụng ít nhiệt và thời gian nhất trong toàn bộ quá trình. Hạt cà phê chỉ được rang đến khoảng 356°F – 401°F (180°C – 205°C), ngay sau khi xảy ra vết nứt đầu tiên (first crack).

Một đặc điểm dễ nhận biết của hạt cà phê rang nhạt là bề mặt khô, không có dầu vì chưa đạt tới nhiệt độ để dầu tiết ra. Màu sắc hạt thường là nâu sáng, kết cấu cứng và còn giữ gần như toàn bộ thành phần tự nhiên bên trong.

Ở cấp độ rang cà phê nhạt, lượng caffeine và acid trong hạt giữ lại nhiều hơn so với các cấp độ rang khác. Do chưa trải qua quá trình caramel hóa sâu, hương vị thường mang tính sáng, chua nhẹ và thanh thoát.

Nhiều người cho rằng rang nhạt có vị “ít đậm đà” hơn, nhưng thực tế, nó mang lại sự rõ ràng về hương vị vùng trồng. Bạn có thể cảm nhận hương hoa, trái cây hoặc thảo mộc đặc trưng của từng loại hạt cà phê nguyên bản.

Cấp độ rang cà phê nhạt thường được ưa chuộng trong ngành cà phê đặc sản vì nó giữ được toàn bộ “dấu vân tay hương vị” của từng lô hạt. Những người yêu thích pour-over, drip hoặc cold brew thường chọn loại này.

Các tên gọi phổ biến cho rang nhạt bao gồm: New England Roast, Half-City Roast, và Cinnamon Roast. Dù tên khác nhau, nguyên tắc chung vẫn là giữ hương vị gốc, độ chua cao và caffeine mạnh.

Medium Roast – Rang vừa

Rang vừa là một trong những cấp độ rang cà phê phổ biến nhất hiện nay. Đây là sự lựa chọn hoàn hảo cho những ai muốn cân bằng giữa độ chua nhẹ, vị ngọt tự nhiên và hương thơm đặc trưng của cà phê.

Ở cấp độ rang cà phê này, hạt cà phê được rang ở nhiệt độ khoảng 410°F – 428°F (khoảng 210°C – 220°C). Đây là khoảng thời gian nằm giữa lần nứt đầu tiên (first crack) và trước khi bắt đầu lần nứt thứ hai (second crack).

Khác với rang nhạt, hạt cà phê rang vừa có phần thân vị rõ hơn, ít chua hơn, và mang đến cảm giác êm dịu hơn khi uống. Tuy vẫn giữ được một phần hương gốc của cà phê, nhưng hạt bắt đầu có thêm vị caramel nhẹ, đôi khi là hương mật hoặc cacao.

Một đặc điểm dễ nhận thấy ở cấp độ rang cà phê vừa là bề mặt hạt vẫn khô ráo, không tiết dầu. Màu sắc hạt chuyển sang nâu vừa, tạo cảm giác ấm áp và mùi hương rất dễ chịu. Đây cũng là lý do vì sao rang vừa được nhiều người lựa chọn cho cà phê pha máy, pha phin hay pha bằng French Press.

Cấp độ rang cà phê này được ưa chuộng nhiều tại Mỹ, nên còn có tên gọi quen thuộc như City Roast, American Roast hay Breakfast Roast. Hương vị ở mức này không quá gắt như rang đậm, cũng không quá chua như rang nhạt, rất dễ uống với nhiều người.

Đặc biệt, rang vừa tạo ra một sự cân bằng hài hòa giữa vị ngọt, đắng và chua. Các phản ứng Maillard diễn ra mạnh hơn ở giai đoạn này, giúp phát triển hương thơm sâu hơn nhưng vẫn giữ được độ sáng nhẹ. Nhiều chuyên gia cà phê đánh giá đây là cấp độ rang cà phê lý tưởng để cảm nhận đồng thời hương vị gốc lẫn hương rang.

Tùy vào giống cà phê, vùng trồng và cách sơ chế, cà phê rang vừa có thể mang lại các tầng hương khác nhau như caramel, socola sữa, quả mận, hoặc hạt điều rang. Đây là điểm thú vị khiến người yêu cà phê không ngừng khám phá.

Một điểm cộng lớn của cấp độ rang cà phê vừa là độ tương thích cao với nhiều phương pháp pha. Bạn có thể dùng pha phin truyền thống, pha pour-over, pha lạnh (cold brew), hay pha espresso đều cho kết quả ổn định và hài lòng.

Thời gian rang lâu hơn ở mức này cũng giúp giảm một phần acid tổng, làm cho cà phê dễ uống hơn với những người có dạ dày nhạy cảm. Tuy nhiên, để đạt được đúng cấp độ rang cà phê vừa, người rang phải kiểm soát chính xác thời gian và nhiệt độ – nếu không, hạt rất dễ vượt sang giai đoạn rang đậm.

Một số dòng máy hiện đại như máy rang cà phê 60 ký có thể lập trình thời gian, nhiệt độ và khí lưu chuẩn xác cho mỗi cấp độ rang. Điều này giúp đảm bảo mẻ cà phê luôn ổn định hương vị theo từng đơn hàng lớn.

Rang vừa là lựa chọn hoàn hảo cho những ai thích một ly cà phê cân bằng – không quá gắt, không quá nhẹ, thơm dịu và hậu vị rõ. Nếu bạn chỉ mới bắt đầu tìm hiểu về các cấp độ rang cà phê, thì medium roast là điểm khởi đầu lý tưởng.

Medium Dark Roast – Rang đậm vừa

Đây là một cấp độ rang cà phê nằm giữa rang vừa và rang đậm. Đây là mức rang cho ra những hạt cà phê có hương vị sâu, béo ngậy, hậu vị rõ và gần như không còn chua.

Ở cấp độ rang cà phê đậm vừa, nhiệt độ bên trong hạt dao động khoảng 437°F – 446°F (khoảng 225°C – 230°C). Đây là thời điểm hạt vừa bước vào hoặc vừa kết thúc lần nổ thứ hai.

Khi rang đến giai đoạn này, bạn sẽ bắt đầu thấy dầu xuất hiện trên bề mặt hạt cà phê. Đây là dấu hiệu cho thấy các hợp chất thơm đã chuyển hóa và một phần dầu bên trong hạt được đẩy ra ngoài do áp suất nhiệt.

Hạt cà phê rang đậm vừa có màu nâu sẫm, bề mặt bóng nhẹ và hương thơm trở nên đậm hơn, ấm hơn với các nốt mùi như socola đen, caramel cháy, thậm chí hơi khói hoặc gỗ nhẹ. Đây là cấp độ mang lại cảm giác “cà phê mạnh” đặc trưng.

Mặc dù cấp độ rang cà phê này làm mất đi gần hết các hương sáng tự nhiên, nhưng đổi lại là một lớp hương caramel hóa rõ rệt. Một số người cảm nhận được vị hơi ngọt dịu, đậm đà, ít chua và phần thân tròn đầy hơn.

Rang đậm vừa phù hợp với người uống cà phê theo phong cách cổ điển, thích cảm giác đậm vị, ít chua, hậu vị dài và mạnh mẽ. Đây cũng là mức rang lý tưởng để pha espresso, đặc biệt là kiểu espresso Ý.

Một vài tên gọi phổ biến cho rang đậm vừa bao gồm: Full City, Viennese, Light French, Continental Roast, hoặc Light Espresso Roast. Dù tên khác nhau, nhưng điểm chung là độ rang dừng lại trước khi hạt quá cháy.

Thời gian rang kéo dài giúp các phản ứng Maillard và caramel hóa đạt đến mức tối ưu. Nhờ đó, hạt cà phê rang đậm vừa mang lại chiều sâu hương vị rõ rệt, hạn chế tối đa vị chua – điều mà nhiều người uống cà phê lâu năm ưa thích.

Đặc biệt, những dòng máy rang cà phê công nghiệp như máy rang cà phê 60 ký thường được thiết kế để vận hành ổn định ở cấp độ rang cà phê này. Chúng giúp điều chỉnh chính xác lượng nhiệt và luồng khí, đảm bảo hạt chín đều mà không bị khét.

Với rang đậm vừa, nếu kiểm soát không tốt, hạt sẽ rất dễ vượt sang mức rang đậm hoặc cháy khét. Do đó, kinh nghiệm người rang và độ chính xác của máy móc là yếu tố quan trọng trong việc duy trì chất lượng mẻ rang.

ỞỞ cấp độ rang cà phê đậm vừa là lựa chọn hoàn hảo cho những ai yêu thích vị cà phê đậm, ít chua, đậm vị caramel, hạt nhân mạnh mẽ và thích hợp với pha phin, pha espresso hoặc cà phê sữa đá truyền thống.

Dark Roast – Rang đậm

Tên thông dụng: French, Espresso, Turkish, Italian, Dark French, Heavy

Nhiệt độ rang cho món rang đậm là từ 464 ° F – 482 ° F. Có các loại dầu nhìn thấy trên đậu rang sẫm màu ở cấp độ rang cà phê này. Thông thường, bạn không thể nếm bất kỳ hương vị gốc nào trong quá trình rang đậm , chỉ là những ảnh hưởng của quá trình rang đối với loại hạt cà phê đó. Điều này tạo ra hương vị đậm, nặng hơn với độ chua thấp. 

Rang sẫm màu có hương vị ngọt ngào hơn vì đường trong hạt cà phê có thời gian để caramel hóa. Quá trình rang lâu hơn giúp nó phát triển một hương vị đậm đà hơn các cấp độ rang cà phê khác, điều này thường dẫn đến việc nó có hậu bơ. 

Chúng cũng có ít axit nhất trong tất cả các loại cấp độ rang cà phê. Rang sẫm màu có ít cafein nhất vì chúng được rang lâu nhất. Rang kiểu Pháp được coi là kiểu rang đậm nhất và có hương vị khói rõ rệt. Nếu hạt cà phê được rang lâu hơn rang kiểu Pháp (482 ° F), dầu và đường trong hạt sẽ bị cháy. 

Bảo quản hạt cà phê sau khi rang như thế nào?

Sau khi hoàn tất quá trình rang, hạt cà phê cần được bảo quản đúng cách để giữ trọn mùi thơm và chất lượng. Nhiều người chỉ tập trung vào cấp độ rang cà phê mà quên mất rằng bảo quản sau rang cũng ảnh hưởng trực tiếp đến hương vị ly cà phê thành phẩm.

Hạt cà phê rang sẽ bắt đầu “xả khí” trong 24–48 giờ đầu sau khi ra khỏi máy rang. Đây là quá trình tự nhiên gọi là degas – khi khí CO₂ thoát ra khỏi hạt. Bạn không nên pha ngay lúc này vì cà phê sẽ chưa ổn định hương vị.

Để bảo quản cà phê rang đúng cách, hãy cho cà phê vào túi hoặc hũ có van 1 chiều – loại túi chuyên dùng cho hạt cà phê rang xay. Van này giúp khí thoát ra nhưng không cho không khí, độ ẩm hay ánh sáng lọt vào.

Nên bảo quản hạt cà phê rang ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và tránh nhiệt độ dao động. Không nên cho cà phê vào tủ lạnh vì dễ hút ẩm và ám mùi thực phẩm khác.

Tùy vào cấp độ rang cà phê, thời gian giữ được hương vị sẽ khác nhau. Ví dụ, cà phê rang nhạt giữ hương nhanh phai hơn so với rang đậm vì hàm lượng dầu ít hơn. Do đó, cần ưu tiên sử dụng cà phê trong vòng 2–4 tuần sau khi rang.

Một mẹo nhỏ để kiểm tra hạt cà phê còn tươi là dùng tay bóp nhẹ túi có van – nếu túi căng và có mùi thơm rõ rệt, nghĩa là cà phê vẫn đang thoát khí và còn “sống”. Việc bảo quản cà phê rang đúng cách là bước không thể thiếu để giữ vững chất lượng sau quá trình đầu tư kỹ lưỡng vào nguyên liệu, cấp độ rang và máy rang hiện đại.

>> Xem thêm: Cách sử dụng vòng tròn hương vị cà phê 

Kết

Bài viết trên giúp bạn mở rộng kiến ​​thức về cấp độ rang cà phê, chúng tôi đã tổng hợp hướng dẫn hữu ích này về bốn cấp độ rang cà phê cơ bản. Nếu bạn đang có nhu cầu mua máy rang cà phê thì MON ROASTER tự hào là nơi cung cấp các loại máy rang cà phê 5kg, 10kg, 15kg, 50kg, 60kg và 120kg….. Bạn hãy tiếp tục theo dõi bài viết trên MON ROASTER để biết thêm nhiều thông tin hữu ích về cà phê!